İbn Bibi’nin El Evamürü’l Ala’iye fi’l Umuri’l Ala’iye adlı eseri. Türkiye Selçuklu devletinin canlı şahitleri arasında olan İbn Bibi, olaydan sadece 3-4 yıl sonra 1281’de kaleme aldığı eserinde şunları yazıyor:
“Cimri’yi şehre getirdiler. Devlethanede sultanların makamına oturttular…. Ertesi gün Cimri’yi büyük bir ihtişam ve debdebe içinde çok sayıda komutan (serheng), sayısız cevgander, süslü candar, silahdar ve camedarla birlikte ata bindirip, şehrin etrafında gezmeye çıktılar. Dönünce divan kurdular. Her tarafa makam sahibi kimseleri ve taraftarlarını çağırmak için ferman çıkardılar. “Bu günden sonra hiç kimse divanda, dergâhta, barigâhta, mecliste ve meydanda Türkçe’den başka dil konuşmayacak” diye karar aldılar. Birkaç gün işleri yolunda gitti. Vezirlik Karamanoliu Mehmet Beğ’e verildi…”
Hakikat şu:
-Bu fermanın yazıldığı divanda ve o günlerde Karamanoğlu Mehmet Bey vezir bile değildir.
-Fermanı ya sultan çıkarır yahut sultanın başkanlık ettiği divan
-Fermanın çıkarıldığı gün Konya’da sultan Cimri(Siyavuş)‘dir. Ferman birisine mal edilecekse bu isim Cimri olur.
-Fermanın ilanından sonra Karamanoğlu Mehmet Bey vezir olmuştur.
-Türkçeyi devlet dili ilan eden Cimri-Karamanoğlu Mehmet Bey iktidarı 37 gün sürmüştür. Karamanlılar daha sonraki devlet işlerindeki muamelatı Türkçe yapamadılar.
-37 günlük kargaşadan dönülmüştür: “Türkçeyi her yazıcı kendi anladığı şekilde yazıyordu. Cümle kuracakları vakit bunu başaramadılar. Zira Türkçenin kayda geçirilmesi kolay değildir ve yazısı yoktur. Çaresiz kalıp Farsça şerh ve Arapça yazı yazdılar.” (Yazıcızâde Ali)
-Hem Mehmed Bey’in, hem de Cimri’nin Türkçeden başka dil bilmeyişleri, onları Arapça ve Farsçanın yaygın olarak kullanıldığı Konya’da acze düşürmüş, devlet idaresindeki okumuş tabakanın, aydınların tesirini ortadan kaldırmak, etraflarında olup biteni anlayamadıkları için böyle bir karar almışlardır.Zannedildiği gibi Türkçülük veya Türkçecilik gayretinden değil, tam tersine, yönetime hakim olamama sıkıntısından kaynaklanmıştı. (Bu görüşü hem Prof.Dr. Osman Turan hem Prof.Dr.Erol Güngör eserlerinde dile getirmişlerdir.)
-Türkçeyi devlet dili haline getiren ilk Türk Devleti Osmanlı Devletidir. Bu şan ve şeref Osmanlı Devletine aittir.
-Cumhuriyet sonrası rağbet gören Osmanlı düşmanlığına sahip bir kısım Türkçünün Osmanlı muhalifi Karamanoğullarını Türkçe ve Türkçülük konusunda bu şekilde güya öne çıkarmaları şaşılacak bir durum değildir.
-13 Mayıs tarihi 12 Eylül ihtilalinden sonra Türk Dil Bayramı ilan edilmiştir. Halbuki Gazi Mustafa Kemal Atatürk‘ün katılımıyla 1932 yılında düzenlenen I.Türk Dili Kurultayı‘nın açılış günü olan 26 Eylül her yıl “Dil Bayramı” olarak kutlanıyor.
