Çin’in başlatmış olduğu Kuşak-Yol İnisiyatifi projesi -ki biz bu projenin orta kuşağına “Demir İpekyolu” diyoruz- dünya ticaret yollarının önemli bir kısmının denizden karaya alınması anlamına gelmektedir. Orta Kuşak Yol inisiyatifi üzerinde bulunan Türkiye bu projenin en önemli aktörlerindendir. Demir İpekyolunun ülkemize giriş noktasında bulunan Erzurum, tarihi ticaret kavşak şehri misyonu ve stratejik konumuyla (iki asır sonra) üzerinde düşünmemizi gerektiren yeni bir pozisyon kazanmıştır. Erzurum’un, kendisini şehrin meselelerine duyarlı ve sorumlu hisseden üç STK’si (Yeni Dünya Vakfı Erzurum Şubesi, TDED Erzurum Şubesi ve ŞEHİRDER) olarak konunun hem uluslararası hem ülkemiz hem şehrimize bakan yönlerini yaptığımız çalıştayla ortaya koymaya çalıştık. Çin ve Kuşak Yol İnisiyatifi ile ilgili bilgiler büyük oranda “Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi”nin yayınlarından alınmıştır.

Dünyanın siyasal ve ekonomik yapısı ve uluslararası güç dengesi sürekli değişmektedir. Çin hızla değişmekte ve güçlenmektedir. Çin’i tanımadan uluslararası güvenlik, ticaret ve küreselleşmedeki diğer boyutlar net ortaya konmaz. Çin’in Kuşak-Yol İnisiyatifi (Kuşak Yol İnisiyatifi/Demir İpekyolu) üç kıtayı kapsıyor. Avrupa, Asya ve Afrika… Az da olsa Asya pasifiği, Avustralya, Yeni Zelanda ve Japonya…

Artık küreselleşme sona ermiş, bölgeselleşme başlamıştır. Rusya kuzey yarımkürenin, İsrail güney yarımkürenin siyasi patronluğunu yapmak istiyor. Türkiye ve İran yeni İpekyolu projesinde hak ettiği yere gelirse ABD’nin tüm bölgesel hesapları altüst olacak.

Doğu Akdeniz ülkelerin enerji geçiş güzergâhı üzerindedir. Günde yaklaşık 7 bin civarında gemi bu bölgeden geçmekte ve dünya ticaretinin ¼’üne ev sahipliği yapmaktadır. Doğu Akdeniz’in güvenliği bütün ülkeler için önemlidir. Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin 1.542, Mısır’ın 840, İsrail’in 273, Lübnan’ın 225, Suriye’nin 193, Libya’nın ise 1.800 km kıyı şeridi vardır. Bölgeye hâkim olmanın anlamı, Süveyş Kanalı’nın da varlığı dikkate alındığında kara ve deniz yoluyla dünya ticaretini kontrol altında tutmak.

BOP 2. Dünya Savaşı’nın bitimiyle başlatıldı. İsrail’in 1948’de kurulmasıyla kurumsallaştı. ABD’nin BOP’u Rusya ve Çin önderliğindeki BAP’ı (Büyük Avrasya Projesi) önlemeye yönelikti. BOP-BAP savaşında ABD’nin amacı Doğu Akdeniz’e ulaşacak bir PKK garnizon devletinin kurulmasıdır. Libya ise bu amacı taçlandıracak coğrafyadadır. ABD bölgede 22 ülkenin sınırlarını değiştirmeyi amaçlamaktadır. ABD “Kürt sorunu” bahanesiyle PKK/PYD/YPG/SDG gibi grupları meşru zemine oturtmaktadır.

2010 yılında ABD Akdeniz’de Levant havzasında enerji kaynaklarının keşfi ile beraber bölge güvenliği üzerinde durmaya başlamıştır. 2010’da dört Doğu Akdeniz ülkesi olan Türkiye; Suriye, Irak ve İran “Doğu Akdeniz Dörtlüsü” olarak aralarında entegrasyonu derinleştirmek için birlikte “Yakın Komşular Ekonomik ve Ticaret Ortaklık Konseyi” kurdu. Bunun adı Şamgen idi.

İran ile Çin 17 işbirliği protokolüyle 600 milyar dolarlık anlaşma imzaladı. Rusya-Çin ve İran bölgesel ve küresel işbirliği yapmaktadır.

-Çin, dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan devlettir. Çin halkının yoksullaşması ve alım gücünün zayıflaması Çin’in üretim fazlası vermesine neden olmuş, Çin’in mallarını ihraç edeceği Pazar aramasına neden olmuştur.

-2012 sonlarında Çin’de iktidara gelen XiJinping ÇKP’nin 15. Genel kurulunda başkanlığı teslim almasıyla “Çin Rüyası”nı ilan etmesi bir oldu. Çin Rüyası kitabının alt başlığı “Çin rüyası Çin ırkının büyük dirilişidir.” yazmaktadır. Çin Rüyası her ülkede etraflıca tartışılmalıdır.

-Çin 2017 sonrasında tek çocuk politikasından vazgeçip iki çocuk yapılmasına izin verilmesine rağmen doğum oranlarında artma yerine azalma gözlemlenmektedir. Yaşlı nüfusu hızla artan Çin’in bu durumu devam etmesi halinde 2050’de nüfusunun yüzde 35’i yani 487 milyon kişinin 60 yaş üzeri kişiden oluşacağı, bunun da çalışan nüfusun azalacağı bakıma muhtaç duyan nüfusun artması ve beraberinde birçok ekonomik problemleri tetikleyeceği öngörülmektedir.

-19’uncu yy’da İngiltere’nin Çin’e bakışı şöyleydi: “Eğer her bir Çinli bir parmak daha uzun elbise giyerse Manchester dokuma fabrikalarına yüzyıllarca yetecek Pazar bulunmuş olur. Almazlarsa zorla satarız!” KYİ Çin’in Avrupa’dan intikam alma aracı.

-Çin, Nikaragua’da bir kanal projesine çalışırken ABD’nin tüm karşı koymalarına rağmen “kuşak yol inisiyatifi” için İsrail’in Hayfa limanını kiralarken görülür. İngiltere’de çelik devi British Steels’i satın alırken Cibuti’de üs açar. Japonya ile sorun yaşadığı Güney Çin denizinde yapay 3 ada inşa eder. Çin Kuşak Yol Projesinde kendisine lazım olacak kaliteli demir ve çelik üretimini İngiltere’den satın aldığı bu British Steels’ten karşılayacaktır.

-ABD bünyesinde milyonlarca Çin kökenli ABD vatandaşı var, 400.000’den fazla Çinli öğrenci eğitim almaktadır. Çin ABD’nin pasifik ve Avrupa bölgelerindeki müttefiklerini yatırım ve ticaret vaatleriyle yanına çekerek ABD’nin marjinalleşmesine, içine kapanmasına sebep olabilir. (Devam edecek)